Eind vorig jaar werd de Russische machtsopbouw gezien als blufpoker, maar groeide het vermoeden, ook in Europese landen, dat Rusland Oekraïne zou kunnen aanvallen. Begin dit jaar werd dat scenario waarschijnlijk, maar gingen we er doorgaans van uit dat het een hybride aanval zou betreffen gevolgd door een kortstondige aanval vanop afstand tegen cruciale doelen en een grondoffensief beperkt tot Donbas. Tenzij Poetin bluft, maar dat wordt steeds minder waarschijnlijk, lijken we nu effectief af te stevenen op een bloedige, totale oorlog.

De enorme machtsopbouw in Wit-Rusland doet vermoeden dat Rusland van daar uit wil doorstoten naar Kiev, een miljoenenstad, tezelfdertijd de Oekraïense linies in het Oosten wil overrompelen, en mogelijk een campagne vanuit de zee lanceren tegen de havenstad Odessa. Als hij tot die actie overgaat, volgt een van de bloedigste conflicten in de naoorlogse geschiedenis. Het Oekraïense verzet zal hevig zijn.

Er dreigt een dagenlange campagne waarbij in het Oosten honderden stuks Russische artillerie en tanks zullen oprukken tot de posities waar ongeveer 100,000 Oekraïners zitten ingegraven, bewapend met moderne Westerse antitankraketten en luchtdoelgeschut. Rusland van zijn kant kan rekenen op een honderdtal gevechtsvliegtuigen om vanop grote hoogte toe te slaan en raketten type-iskander en –Kalibr om commandoposten en dergelijke te vernietigen. Het zal wellicht middels verpletterende cyber- en elektronische aanvallen de Oekraïense verdediging verlammen. Daarna volgt wellicht Rusland’s beproefde gruwelwapen: artillerie. Eindeloze barrages artillerievuur, met de gemechaniseerde bataljons die het werk afmaken. Alleen al op dat front kunnen duizenden tot tienduizenden doden vallen.

Een campagne op Kiev kan men zich niet voorstellen. De meest recente episode die in de buurt komt, is de slag om Mosoel in 2016 en 2017. Hier vochten ongeveer 10,000 IS-leden strijd met Iraakse en Westerse troepen en vielen ongeveer 10,000 doden, waaronder burgers en strijders. Mosoel telt 1,6 miljoen mensen, tegenover 3 miljoen in Kiev. In Kiev krijgen we een situatie van ongeveer 100,000 reguliere soldaten, gesteund door evenveel reservisten, vrijwilligers tegenover tienduizenden Russen.

Een aanval op Kiev is een bijna onvoorstelbare en buitengewoon risicovolle gok die Poetin zou nemen. Hij kan die aanval enkel winnen door de stad eerst compleet te demoraliseren door cyberaanvallen op kritische infrastructuur, waardoor de stad bijvoorbeeld zonder water of energie komt zitten, gevolgd door verzadigingsaanvallen op militaire doelen. Kiev zou in een eerste golf omsingeld worden door minstens 500 tanks en 200 stukken artillerie. Rusland beseft wellicht dat het in geval van zo’n campagne geen langdurige oorlog in stedelijk gebied aankan. Recente Russische aanvallen op stedelijke gebieden in de Kaukasus en Syrië bevestigen helaas dat Moskou veel minder een probleem heeft met collaterale schade dan het Westen.

Tezelfdertijd zullen de Russen alle bevoorrading via pijpleiding en de zee blokkeren. Ook bevoorrading via de lucht wordt een uiterst hachelijke onderneming zodra Kiev omsingeld is en de Russische luchtafweer voor lange dracht er zich ontplooid heeft. Oekraïne wordt dan werkelijk onder een stolp geplaatst en het zou voor het Westen een groot risico vormen om er alsnog onder te geraken.

Eigenlijk wil je je zo’n scenario niet eens verbeelden. Maar buiten de gruwel en de economische kost voor beide partijen zijn er nog weinig redenen om aan te nemen dat Vladimir Poetin ultiem aan het bluffen is. Donbas werd geëvacueerd en alle mannen werden er opgeroepen om te vechten. Dat bevestigt dat het Kremlin weinig begaan is met het wedervaren van de mensen daar. De diplomatieke kanalen blijven vast zitten en de radeloze poging van het Élysée levert wellicht geen vruchten op. De Chinezen hebben te verstaan gegeven dat ze voor soevereiniteit staan, maar dat de context van Oekraïne bijzonder is. De economische gevolgen voor Rusland van zo’n invasie en al helemaal de transitie die daar op volgt, zullen aanzienlijk zijn, maar Rusland lijkt minstens even veel gedreven door glorie, vergelding en de zucht naar een eigen invloedssfeer dan economisch zuinigheidsdenken.

Staan we aan de vooravond van een grote militaire tragedie in Europa. Ik hoop van niet en dat we een ultieme doorbraak krijgen, dat Poetin zijn troepen weghaalt en Biden alarmisme aanwrijft. Maar het tegenovergestelde gebeurt. Dan blijft de vraag of het Westen lijdzaam op nieuwe slachtpartijen zal toezien. Wat als we de eerste beelden krijgen van onmetelijke mortuaria, berichten van burgerdoden, als Kiev het Sarajevo van onze tijd wordt. Wat als Navo-lidstaten verstrikt geraken? Niets is beslist, maar het inferno de komende dagen kan ondragelijk worden.